Kotlin Somo la 29: Encapsulation
Somo hili linafafanua dhana ya Encapsulation katika OOP, matumizi yake ndani ya Kotlin, pamoja na modifiers mbalimbali (private, protected, internal, public). Pia tutajifunza kwa mifano jinsi encapsulation inavyosaidia kulinda data na kudhibiti ufikivu.
Sawa, tuendelee! Hapa kuna Somo la 29: Encapsulation katika Kotlin, likiandikwa kwa mtindo wa kitaaluma na wenye mifano mingi.
📘 Kotlin Somo la 29: Encapsulation
Utangulizi
Moja ya nguzo kuu za Object-Oriented Programming (OOP) ni Encapsulation.
Encapsulation ni kufunga data na tabia zake ndani ya class, kisha kudhibiti ufikivu wake kutoka nje ya class.
Mfano halisi: Fikiria benki. Mteja ana account yake, lakini hawezi kuingilia jinsi benki inavyohifadhi au kushughulikia data za account. Ana interface ndogo tu ya kuingiza na kutoa pesa. Huu ndio mfano bora wa encapsulation.
📚 1. Maana ya Encapsulation
-
Ni kufunga data (properties) na mifumo ya kudhibiti (methods) pamoja.
-
Inazuia ufikivu wa moja kwa moja kwa data muhimu, na badala yake hutoa njia maalum (getter na setter).
-
Inalinda data dhidi ya matumizi mabaya.
📘 2. Access Modifiers katika Kotlin
Kotlin ina modifiers ambazo zinasaidia kufanikisha encapsulation.
| Modifier | Maelezo |
|---|---|
public |
Default. Inapatikana kila mahali. |
private |
Inapatikana ndani ya class au file pekee. |
protected |
Inapatikana ndani ya class na subclasses zake. |
internal |
Inapatikana ndani ya module moja tu. |
📘 3. Mfano wa Encapsulation
🔧 Mfano wa kutumia private property na getters/setters:
class AkauntiBenk(private var salio: Double) {
fun wekaPesa(kiasi: Double) {
if (kiasi > 0) {
salio += kiasi
println("Umeweka $kiasi. Salio jipya: $salio")
} else {
println("Kiasi lazima kiwe chanya!")
}
}
fun toaPesa(kiasi: Double) {
if (kiasi > 0 && kiasi <= salio) {
salio -= kiasi
println("Umetoa $kiasi. Salio jipya: $salio")
} else {
println("Muamala umekataliwa. Salio halitoshi!")
}
}
fun angaliaSalio() = println("Salio lako ni: $salio")
}
fun main() {
val account = AkauntiBenk(1000.0)
account.angaliaSalio()
account.wekaPesa(500.0)
account.toaPesa(300.0)
// account.salio = -200.0 ❌ hairuhusiwi moja kwa moja
}
➡️ Hapa salio ni private ili kulinda data. Mtumiaji hawezi kulibadilisha moja kwa moja, lazima apitie methods maalum.
📘 4. Kutumia protected na internal
open class Mfanyakazi(protected val jina: String) {
fun onyeshaJina() = println("Mimi ni $jina")
}
class Meneja(jina: String) : Mfanyakazi(jina) {
fun pangaKazi() = println("Meneja $jina anapanga kazi")
}
internal class Idara(val id: Int)
➡️ protected inaruhusu subclass kutumia jina.
➡️ internal inamaanisha Idara inapatikana ndani ya module moja tu.
📘 5. Getters na Setters kwa Properties
Kotlin inaruhusu kutumia custom getters/setters:
class Mwanafunzi {
var jina: String = "Haijulikani"
get() = field.uppercase()
set(value) {
if (value.isNotBlank()) field = value
}
}
fun main() {
val s = Mwanafunzi()
s.jina = "Aisha"
println(s.jina) // AISHA
}
➡️ Getter hubadilisha jina kuwa uppercase.
➡️ Setter inakataza jina tupu.
✅ 6. Faida za Encapsulation
-
🔐 Usalama wa data (hakuna mtu anayeweza kuharibu moja kwa moja).
-
🔄 Urahisi wa kubadilisha utekelezaji bila kuathiri code ya nje.
-
🧹 Code safi na rahisi kuelewa.
-
📦 Ufungaji wa data na tabia zake pamoja huongeza modularity.
🔚 Hitimisho
Encapsulation ni nguzo muhimu ya OOP inayowezesha usalama wa data, modularity na urahisi wa kudumisha code. Kwa kutumia modifiers, pamoja na getters/setters, Kotlin inatoa njia rahisi ya kufanikisha encapsulation bila mbwembwe nyingi.asses?
Jiunge nasi WhatsApp kupata update zetuUmeionaje Makala hii.. ?
👉1 Kitabu cha Afya 👉2 Madrasa kiganjani 👉3 web hosting 👉4 Tafasiri ya Riyadh Swalihina 👉5 kitabu cha Simulizi 👉6 Bongolite - Game zone - Play free game
Post zinazofanana:
KOTLIN somo la 20: method na properties za map
Katika somo hili tutakwenda kujifunza kuhusu method ambazo hutumika kwenye map data type
Soma Zaidi...KOTLIN somo la 11:Jinsi ya kutumia break na continue kwenye loop
Katika somo hili utakwenda kujifunza kuhusu break na continue kwenye Kotlin loop za for loop na while loop.
Soma Zaidi...KOTLIN somo la 8: Jinsi ya kutumia when
Katika somo hili utakwenda kujifunza kuhusu when case na jinsi inavyofanya kazi kwenye Kotlin.
Soma Zaidi...Kotlin somo la 26: Dhana ya class, object na method kwenye kotlin
Katika soomo hili utakwenda kujifunza kuhusu class, maana yake, na jinsi ya kuitengeneza
Soma Zaidi...Kotlin somo la 23: Utofauti wa package na library
Katika somo hili utakwenda kujifunza tofauti wa library na package
Soma Zaidi...KOTLIN somo la 2: sheria na kanuni za uandishi wa code za Kotlin
Katika somo hili unakwenda kujifunza kuhusu sheria na kanuni za undishi wa code za Kotlin yaani syntax za kotlin.
Soma Zaidi...KOTLIN somo la 17: method na properties za namba
Katika somo hili tutajifunza kuhusu method na properties za Kotlin zinazofanya kazi kwenye namba.
Soma Zaidi...Kotlin Somo la 28: Abstraction na Interfaces
Somo hili linaelezea dhana ya abstraction na interfaces katika Kotlin — namna zinavyosaidia kuficha undani wa utekelezaji na kuweka miongozo ya kazi. Tutafahamu tofauti kati ya abstract class na interface, na tutaandika mifano halisi ya kila moja.
Soma Zaidi...KOTLIN somo la 21: Jinsi ta kutengeneza library
Katika somo hili utajifunza kuhusu Kotlin library. Pia tutakwenda kutengeneza library yetu wenyewe kwa ajili ya kufanya mazoezi zaidi.
Soma Zaidi...Kotlin Somo la 26: Inheritance (Urithi)
Katika somo hili utakwend akujifunza jinsi ambavyo class moja inaweza kuriti method na properties kutoka kwenye class nyingine.
Soma Zaidi...