VIDONDA VYA TUMBO HUSABABISHWA NA NINI?
Hili limekuwa ni swali ambalo watu wengi wamekuwa wakiliuliza mitandaoni. Ni nini hasa chanzo cha vidonda vya tumb?. miongoni mwa majibu ambayo wamkuwa wakipewa ni vyakula, misongo ya mawazo, matumizi ya dawa na mashambulizi ya bakteria. Je mawazo haya yapo sahihi? Makala hii inakwenda kukuorodheshea sababu kuu 5 za vidonda vya tumbo.
Chanzo cha vidonda vya tumbo:
1.kutokana na athari za tindikali (asidi): Vidonda vya tumbo hufanyika wakati asidi kwenye njia ya utumbo inapokula utando mlaini uliopo kwenye uso wa ndani wa tumbo au utumbo mdogo. Asidi inaweza kuunda vidonda wazi ambacho kinaweza kutokwa na damu.
Njia ya tumbo ya kumengenya chakula imeunganishwa na safu ya utando (mucus) ambayo kwa kawaida hulinda sehemu za ndani za tumbo dhidi ya athari za asidi. Lakini ikiwa kiwango cha asidi kimeongezeka au kiwango cha utelezi kimepungua, unaweza kusababisha vidonda.
2. Mashambulizi ya Bakteria. Bakteria aina ya pylori ya Helicobacter kitaalamu huitwa Helicobacter pylori au H.pylori kawaida huishi kwenye safu ya utando laini ambao unashughulikia na hulinda tishu zilizopo kwenye tumbo na utumbo mdogo. Mara nyingi, bakteria aina ya H. pylori hawana shida, lakini wanaweza kusababisha kuvimba kwa safu za utando laini ndani ya tumbo, na kusababisha vidonda.
Bado wataalamu wa afya hawajatowa maelezo kamili juu ya kwa namna gani jinsi maambukizi ya H. pylori yanaenea. Inaweza kusambazwa kutoka kwa mtu hadi mtu kwa mawasiliano ya kugusana, kama kumbusu (kiss). Watu wanaweza pia kuambukizwa H. pylori kupitia chakula na maji.
3. Matumizi ya mara kwa mara ya dawa za kupunguza maumivu. Kuchukua aspirini, na vile vile dawa za maumivu ya juu-na-na dawa inayoitwa nonsteroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs) zinaweza kusababisha uvimbe kwenye ukuta wa tumbo lako na utumbo mdogo. Dawa hizi ni pamoja na ibuprofen (Advil, Motrin IB, na nyingine), sodiamu ya naproxen (Aleve, Anaprox, na nyingine), ketoprofen na na nyingine. Dawa hizi hazijumuishi acetaminophen (Tylenol).
Vidonda vya tumbo ni kawaida zaidi kwa watu wazima wazee ambao huchukua dawa hizi za maumivu mara kwa mara au kwa watu ambao huchukua dawa hizi za ugonjwa osteoarthritis yaani ugonjwa wa maumivu ya viungio kama magoti na kiunoni.
4. Matumizi ya Dawa zingine zisizokuwa hizo zilizotajwa hapo juu. Kuchukua dawa zingine pamoja na zile za NSAIDs, kama vile steroid, anticoagulants, aspirin ya kiwango cha chini, kuchagua inhibitors ya serotonin reuptake (SSRIs), alendronate (Fosamax) na risedronate (Actonel), kunaweza kuongeza sana nafasi ya kukuza vidonda.