Tajwid somo la 11: hukumu ya idgham

Katika somo hili utakwenda kujifunza kuhusu hukumu za idgham katika tajwid

Idgham Katika Tajwid: Masharti, Kanuni, Aina, na Mifano

Maana ya Idgham

Idgham linamaanisha "kuingiza" au "kufanya fusion." Katika Tajwid, Idgham ni kanuni inayotumika wakati noon sakinah (نْ) au tanween (ً , ٍ , ٌ) inapofuatwa na mojawapo ya herufi za Idgham, na matamshi ya herufi hizo mbili yanaunganishwa.

Masharti ya Idgham

1. Noon Sakinah au Tanween: Idgham hutokea tu ikiwa kuna noon sakinah (نْ) au tanween (ً , ٍ , ٌ).

2. Herufi za Idgham: Herufi zinazofuata lazima ziwe mojawapo ya herufi za Idgham.

3. Sio Katika Neno Moja: Idgham haifanyiki ikiwa noon sakinah na herufi inayofuata ziko ndani ya neno moja.

Kanuni za Idgham

Herufi za Idgham zimegawanywa katika makundi mawili:

1. Idgham Bila Ghunnah: Idgham inayotokea bila sauti ya pua.

2. Idgham yenye Ghunnah: Idgham inayotokea na sauti ya pua.

Aina za Idgham

1. Idgham Bila Ghunnah Herufi: ل (Lam) na ر (Ra).

Mfano wa Idgham Bila Ghunnah:

• نْ + ل (Lam)

• Mfano: مَن لَّمْ (Man Lam)

• Hapa, noon sakinah inafuatwa na Lam, na herufi zote mbili zinaunganishwa bila sauti ya pua.

• نْ + ر (Ra)

• Mfano: مِنْ رَبِّهِمْ (Min Rabbihim)

• Hapa, noon sakinah inafuatwa na Ra, na herufi zote mbili zinaunganishwa bila sauti ya pua.

2. Idgham yenye Ghunnah Herufi: ي (Ya), م (Mim), ن (Nun), na و (Waw).

Mfano wa Idgham yenye Ghunnah:

• نْ + ي (Ya)

• Mfano: مَنْ يَعْمَلْ (Man Ya'mal)

• Hapa, noon sakinah inafuatwa na Ya, na herufi zote mbili zinaunganishwa na sauti ya pua.

• نْ + م (Mim)

• Mfano: مَنْ مَعَهُ (Man Ma'ahu)

• Hapa, noon sakinah inafuatwa na Mim, na herufi zote mbili zinaunganishwa na sauti ya pua.

• نْ + و (Waw)

• Mfano: مَنْ وَالٍ (Man Waalin)

• Hapa, noon sakinah inafuatwa na Waw, na herufi zote mbili zinaunganishwa na sauti ya pua.

Mifano ya Idgham kwa Tanween:

1. Tanween + Lam

• Mfano: غَفُورٌ لَّهُ (Ghafurun Lahu)

• Tanween (double dhamma) inafuatwa na Lam, na herufi zote mbili zinaunganishwa bila sauti ya pua.

2. Tanween + Ra

• Mfano: عَذَابٌ رَبُّهُمْ (Athaabun Rabbuhum)

• Tanween (double dhamma) inafuatwa na Ra, na herufi zote mbili zinaunganishwa bila sauti ya pua.

3. Tanween + Ya

• Mfano: كِتَابًا يَوْمَ (Kitaaban Yawma)

• Tanween (double fathah) inafuatwa na Ya, na herufi zote mbili zinaunganishwa na sauti ya pua.

Kwa kuelewa na kufuata kanuni za Idgham, msomaji wa Qur'an ataweza kusoma kwa usahihi na kwa uzuri zaidi, akizingatia sauti sahihi za herufi na sheria za Tajwid.

Pia idgham megawanya katika makundi mengine mawili ambayo ni idgham mutamathlain na idgham mutajansain. 

 

1. Idghaam Al-Mutamaathilayni (Kuingiza Herufi Zenye Mfanano)

Maana: Idghaam Al-Mutamaathilayni inahusisha kuingiza herufi mbili zinazofanana katika matamshi na makhraj. Herufi hizi ni sawa katika kila kipengele.

Mifano:

• ب + ب (Ba + Ba): Katika neno "اركب بكم" (irkab bikum), herufi mbili za ba (ب) zinakutana. Ba ya kwanza inakuwa saakin na inapoingizwa kwenye ba ya pili inasomeka kama ba moja yenye shadda (ّ).

• ت + ت (Ta + Ta): Katika neno "أثبت تنطقون" (athbit tanṭiqoon), herufi mbili za ta (ت) zinakutana. Ta ya kwanza inakuwa saakin na inapoingizwa kwenye ta ya pili inasomeka kama ta moja yenye shadda (ّ).

2. Idghaam Al-Mutajaanisayni (Kuingiza Herufi Zenye Ukurubia)

Maana: Idghaam Al-Mutajaanisayni inahusisha kuingiza herufi mbili zinazokaribiana katika makhraj au sifa. Herufi hizi zinaweza kutofautiana kidogo katika baadhi ya sifa au mahali zinapotamkwa.

Mifano:

• ط + ت (Twa + Ta): Katika neno "أحطت" (aḥṭat), herufi mbili ط na ت zinakutana. ط (Twa) inakuwa saakin na inapoingizwa kwenye ت (Ta), inasomeka kama ت (Ta) yenye shadda (ّ).

• د + ت (Dal + Ta): Katika neno "قد تبين" (qad tabayyan), herufi mbili د na ت zinakutana. د (Dal) inakuwa saakin na inapoingizwa kwenye ت (Ta), inasomeka kama ت (Ta) yenye shadda (ّ).

• ذ + ظ (Dhal + Dhaa): Katika neno "إذ ظلموا" (idh ẓalamu), herufi mbili ذ na ظ zinakutana. ذ (Dhal) inakuwa saakin na inapoingizwa kwenye ظ (Dhaa), inasomeka kama ظ (Dhaa) yenye shadda (ّ).

Mifano ya Kimaandishi na Kisauti

Idghaam Al-Mutamaathilayni

• ب + ب (Ba + Ba):

• Kimaandishi: اركب بكم (irkab bikum)

• Kisauti: irkab-bikum (herufi ya kwanza ba inazama kwenye ba ya pili)

• ت + ت (Ta + Ta):

• Kimaandishi: أثبت تنطقون (athbit tanṭiqoon)

• Kisauti: athbit-tanṭiqoon (herufi ya kwanza ta inazama kwenye ta ya pili)

Idghaam Al-Mutajaanisayni

• ط + ت (Twa + Ta):

• Kimaandishi: أحطت (aḥṭat)

• Kisauti: aḥṭat (herufi ya twa inazama kwenye ta)

• د + ت (Dal + Ta):

• Kimaandishi: قد تبين (qad tabayyan)

• Kisauti: qad-tabayyan (herufi ya dal inazama kwenye ta)

• ذ + ظ (Dhal + Dhaa):

• Kimaandishi: إذ ظلموا (idh ẓalamu)

• Kisauti: idh-ẓalamu (herufi ya dhal inazama kwenye dh)

 

Pia idgham imegawanyika katika makundi mengine mawili ambayo ni idgham naqis yaani pungufu na idgham kamil yaani iliyokamilika.

 

Idgham Kamil (Kamilu)

Maana: Idgham Kamil ni kuingiza herufi saakin kwenye herufi yenye i’raab ambapo herufi ya kwanza inapoteza kabisa sifa zake zote, ikiwa ni pamoja na makhraj (mahali pa kutamkia).

Aina: Idgham Kamil inaweza kugawanywa katika makundi mawili:

1. Idgham Kamil Bighunnah:

• Maana: Hii ni Idgham kamili pamoja na ghunnah (nunung'unika) kutoka puani.

• Herufi: Herufi zinazohusika ni ya, nun, mim, na waw (ي ن م و).

• Mifano:

• من يعمل (man ya'mal): Nuwn saakinah (ن) inapokutana na ya (ي), nuwn inapoteza sifa zake zote na kuingizwa kwenye ya (ي) pamoja na ghunnah.

• عين ناضرة (ayn nadhirah): Nuwn saakinah (ن) inapokutana na nun (ن), nuwn inapoteza sifa zake zote na kuingizwa kwenye nun (ن) pamoja na ghunnah.

2. Idgham Kamil Bighayri Ghunnah:

• Maana: Hii ni Idgham kamili bila ya ghunnah.

• Herufi: Herufi zinazohusika ni ra na lam (ر ل).

• Mifano:

• من ربهم (min rabbihim): Nuwn saakinah (ن) inapokutana na ra (ر), nuwn inapoteza sifa zake zote na kuingizwa kwenye ra (ر) bila ya ghunnah.

• من لدن (min ladun): Nuwn saakinah (ن) inapokutana na lam (ل), nuwn inapoteza sifa zake zote na kuingizwa kwenye lam (ل) bila ya ghunnah.

Idgham Naqis (Naqisu)

Maana: Idgham Naqis ni kuingiza herufi saakin kwenye herufi yenye i’raab ambapo herufi ya kwanza inabaki na baadhi ya sifa zake, haswa ghunnah (nunung'unika) kutoka puani. Herufi ya kwanza haipotezi kabisa sifa zake.

Aina: Idgham Naqis ina aina moja kuu:

1. Idgham Naqis Bighunnah:

• Maana: Hii ni Idgham pungufu pamoja na ghunnah.

• Herufi: Herufi zinazohusika ni ya na waw (ي و).

• Mifano:

• من يزرع (man yazra'): Nuwn saakinah (ن) inapokutana na ya (ي), nuwn inapoteza baadhi ya sifa zake lakini ghunnah inabaki.

• من وعد (man wa'ad): Nuwn saakinah (ن) inapokutana na waw (و), nuwn inapoteza baadhi ya sifa zake lakini ghunnah inabaki.

Mwisho:

Katika somo linalofuata tutakwendakujifunza kuhusu hukumu za iqlab

 

Nyuma Endelea

Umeionaje Makala hii.. ?