Aina za vyakula somo la 11: Vyakula vya vtamini K
katika somo hili utakwenda kujifunza kuhusu vitamini K, kazi zake mwilini, athari za upungufu wake, na vyakula vyenye vitamini K kwa wingi
Vitamini K na Faida Zake Mwilini
Vitamini K ni moja ya vitamini ambavyo miili yetu inavihitaji kwa ajili ya shughuli mbalimbali muhimu. Endapo upungufu wa vitamini hii utatokea, madhara makubwa ya kiafya yanaweza kumkumba mtu. Katika makala hii, tutaangalia zaidi kuhusu vitamini K, vyanzo vyake, kazi zake mwilini, athari za upungufu wake, na athari za kuzidi kwa vitamini K mwilini.
Yaliyomo:
- Nini Maana ya Vitamini?
- Vitamini K ni Nini?
- Wapi Nitapata Vitamini K?
- Ni Zipi Kazi za Vitamini K?
- Ni Zipi Athari za Upungufu wa Vitamini K?
- Ni Zipi Athari za Kuzidi kwa Vitamini K?
Nini Maana ya Vitamini?
Vitamini ni kampaundi za ogania ambazo zinahitajika na mwili kwa ajili ya ukuaji na utendaji wa michakato ya kibaiolojia ndani ya miili yetu (metabolism). Ni virutubisho ambavyo havitengenezwi ndani ya miili yetu. Vitamini vipo katika makundi mawili makuu: fat-soluble (hupatikana kwenye mafuta) na water-soluble (hupatikana kwenye maji).
- Fat-soluble vitamins: Hizi ni vitamini ambazo mwili unaweza kuzihifadhi kwa ajili ya matumizi ya baadaye. Vitamini hivi ni kama A, D, E, na K. Hii ina maana hatuhitaji kula vyakula vyenye vitamini hivi kila siku.
- Water-soluble vitamins: Hizi ni vitamini ambazo mwili hauwezi kuzihifadhi, hivyo tunahitaji kula vyakula vyenye vitamini hivi kila siku. Mfano wa vitamini hizi ni B na C.
Vitamini K ni Nini?
Vitamini K ni vitamini katika kundi la fat-soluble ambazo zimetokana na kampaundi za naphthoquinone. Vitamini hivi vimeitwa K kutokana na neno la lugha ya Danish "koagulation" ambalo lina maana ya "coagulation" kwa Kiingereza, yaani kuganda. Hii ni kwa sababu vitamini K inahitajika mwilini kusaidia mchakato wa kuganda kwa damu pindi mtu anapopata jeraha.
Kwa mara ya kwanza vitamini K vilianza kuandikwa kwenye maandishi na mwanasayansi wa Danish Henrik Dam mwaka 1929 alipokuwa akifanya tafiti juu ya kazi za cholesterol mwilini. Wataalamu wa lishe wameigawa vitamini K katika makundi mawili: K1 na K2. Vitamini K1, kitaalamu huitwa phytonadione, hupatikana kwenye mboga za majani, na vitamini K2, kitaalamu huitwa menaquinone, hupatikana kwenye nyama, mayai, na maziwa.
Wapi Nitapata Vitamini K?
Vitamini K1:
- Mchicha
- Kabichi
- Spinach
- Kisamvu
- Mboga nyinginezo za majani
- Mapalachichi
- Zabibu
- Matunda mengineyo
Vitamini K2:
- Nyama
- Mayai
- Siagi
- Maziwa
- Vyakula vingine vya mfanano na hivi
Ni Zipi Kazi za Vitamini K?
1. Kuganda kwa Damu:
Hii ndiyo kazi kuu ya vitamini K. Pindi unapopata jeraha lolote ambalo litapelekea damu kutoka, vitamini K huhakikisha damu inaganda na kusimamisha kutokwa na damu. Vitamini K hutumika katika kutengeneza prothrombin, factors VII, IX, pamoja na X, ambazo zote huitwa clotting factors na husaidia kusimamisha damu isiendelee kutoka kwenye jeraha.
2. Afya ya Mifupa:
Vitamini K husaidia katika kuboresha afya ya mifupa kwa kudhibiti ujazo na tungamo la mifupa na kuzuia mifupa kuwa midhaifu na kupasuka kwa urahisi (osteoporosis). Tafiti zinaonyesha kuwa vitamini K ni muhimu katika kulinda mifupa dhidi ya maradhi haya.
3. Afya ya Ubongo na Kumbukumbu:
Tafiti zinaonyesha kuwa watu wenye umri wa zaidi ya miaka 70 ambao wana vitamini K vya kutosha kwenye damu zao wana uwezo mkubwa wa kukumbuka kuliko wale wenye upungufu wa vitamini K.
4. Afya ya Moyo:
Vitamini K husaidia kushusha presha ya damu kwa kuzuia kuganda kwa madini ndani ya mishipa ya damu. Hii husaidia moyo kusukuma damu bila matatizo na kupunguza athari za kupata stroke (kupooza).
5. Kulinda Mwili Dhidi ya Saratani:
Baadhi ya waandishi wanaeleza kuwa vitamini K husaidia kulinda mwili dhidi ya vimbe za saratani, lakini bado hakuna ushahidi wa kisayansi wa kutosheleza kuthibitisha madai haya.
Ni Zipi Athari za Upungufu wa Vitamini K?
- Kuchelewa kuganda kwa damu katika jeraha ama kidonda
- Kutokwa na damu hata kama hakuna jeraha
- Uwezekano mkubwa wa kupata maradhi ya saratani
- Uwezekano mkubwa wa kupata maradhi ya moyo
- Kupungua kwa uwezo wa kumbukumbu na misongo ya mawazo
- Uchovu na udhaifu wa mifupa
Ni Zipi Athari za Kuzidi kwa Vitamini K?
Ijapokuwa vitamini K vina faida kubwa ndani ya miili yetu, vikizidi mwilini vinaweza kusababisha madhara ya kiafya kama:
- Athari kwenye figo
- Hatarisha afya ya ini
- Kuganda kwa damu kwenye ini
- Kushusha kiwango cha sukari, hivyo kwa wenye kisukari ni vyema kuwa chini ya uangalizi wa daktari wanapotumia dozi ya vitamini K
Hitimisho
Vitamini K unaweza kuvipata kwa njia ya chakula au kwa kumeza vidonge. Kwa wale ambao wana upungufu wa vitamini K, vidonge vinaweza kununuliwa kwa kufuata maelekezo ya daktari. Ni muhimu kufuatilia makala nyingine za afya ili kupata maarifa zaidi na kudumisha afya bora kwa kutumia vitamini na virutubisho sahihi.
Jiunge nasi WhatsApp kupata update zetuUmeionaje Makala hii.. ?
Tarehe: 1970-01-01 03:33:44
Topic: Aina za vyakula
Main: Afya
File: Download PDF
Views 773 👉1 Madrasa kiganjani 👉2 Bongolite - Game zone - Play free game 👉3 Kitabu cha Afya 👉4 Simulizi za Hadithi Audio 👉5 Dua za Mitume na Manabii 👉6 kitabu cha Simulizi
Post zinazofanana:
Aina za vyaula somo la 23: Faida za kula karoti
Katika somo hiliutakwenda kujifunza faida za kiafya za kula karoti
Soma Zaidi...Vyakula somo la 71: Faida za kiafya za kula Mchicha
Katika somo hili utajifunza Faida za kiafya za kula Mchicha
Soma Zaidi...Faida za kiafya za kula kisamvu (majani ya muhogo)
Somo letu la leo litazungumzia kuhusu faida za kiafya za kula kisamvu, ambacho ni chakula cha asili kinachopatikana kwa urahisi katika maeneo mengi ya Afrika Mashariki. Tutajadili virutubisho vilivyomo kwenye kisamvu, namna kinavyosaidia mwili, na jinsi bora ya kukitayarisha ili kupata faida zote za kiafya.
Soma Zaidi...Aina za vyakula somo la 72: Faida za kiafya za kula matembele
Katika somo hili utakwenda kujifunza namna ambavyo matembele yanaweza kuboresha afya ya mwili wako.
Soma Zaidi...Faida za kula mbegu za ukwaju
Katika makala hii utakwend akujifunza kuhusu faida za kiafya za kla mbegu za ukwaju.
Soma Zaidi...Aina za vyakula somo la 36: Faida za kula njugumawe
Katika somo hili utakwenda kjifunza faida za kiafya za kula njugumawe
Soma Zaidi...Aina za vyakula somo la 3: Vyakula vya fati, mafuta na lipid
Katika somo hili utakwenda kujifunza kuhus vyakula vya fati, kazi zake na vyanzo vyake.
Soma Zaidi...Ana za vyaula somo la 46: Faida za kula nazi
Katika somo hili utakwenda kujifunza faida za kiafya za kula nazi
Soma Zaidi...Aina za vyakula somo la 48: Faida za kula nyama
Katika somo hili utakwenda kujifunza faida za kiafya za kula nyama
Soma Zaidi...Mbinu bora za kupika mboga bila kupoteza virutubisho vyake
Somo letu la leo litazungumzia njia sahihi za kupika mboga ili zisipoteze virutubisho vyake muhimu. Tutajifunza makosa yanayofanywa na watu wengi wakati wa kupika, namna ya kuyaepuka, na mbinu bora za kuhifadhi ubora wa mboga hadi mezani.
Soma Zaidi...