Katika somo hili utakwenda kujifunza kuhusu vyakula vya protini, faida zake na vyanzo vyake.
Katika viinilishe muhimu mwili unavyohitaji amabavyo ni fati, protini, vitamini na wanga na mafuta mwili unahitaji protini kwa kiasi kikubwa kila siku. mwili unaweza kuibadili protini kuwa fati lakini si fati kuwa protini. hivyo protini ni kiinilishe muhimu zaidi ndani ya miili yetu. Katika makala hii nimekuandalia mambo muhimu unayopaswa kuyajuwa kuhusu protini na vyakula vya protini, faida zake na hasara zake. Madhara ya kiafya yanayohusiana na protini pamoja na kuyaepuka madhara hayo. Makala hii imeandaliwa wa kufuata nukuu na makala kutoka kwa wataalamu wa Afya na lishe.
MUKTASARI KUHUSU PROTINI.
Protini ni chembechembe zinazotokea kwa njia ya asili (bila ya kutengenezwa) na zimetokana na asidi za amono (amino acid) zilizounganishwa kwa kutupia bondi za peptide. Neno protini asili yake ni lugha ya Kigiriki ”proteios” likiwa na maana ya kuwa ni kitu kinachopewa nafasi ya kwanza. Yaani protini ni viinilishe “nutrients” ambazo ni muhimu sana mwilini kuliko viinilishe vingine. Neno hili limeanzaka kutumiwa karne ya 19 mwaka 1838 na Mkemia kutoka Swedih Jöns Jacob Berzelius.
Protini huweza kutofautiana namna zilivyo kutoka kiumbe kimoja na chingine, pia protini huweza kutofautiana kutoka kiungo kimoja kwenda kingine. Kwa mfano protini za kwenye macho ni tofauti na zile za kwenye moyo, ini na figo. Kila kiumbe hai kina protini, na pia protini huhusika katika michakato tata kwenye miili ya viumbe hai, kwa mfano protini huhusika katika kutengeneza antibodies ambazo hutengeneza kinga na kupambana na maradhi na wadudu shambulizi kama bakteria na virusi. Protini hutengeneza enxymes ambazo ndizo hutumika katika kumeng’enya chakula. Pia protini hutengeneza homoni (hormones)
Baada ya kukila chakula chenye protini chakula kinaanza kumengenywa kinapofika kwenye tumbo na utumbo, kisha hufyonzwa kwenye utumbo mdogo na kuingia kwenye mirija ya damu. Pindi chembechembe za protini zinapoingia kwenye damu, damu huanza kusafirisha protini kwenda maeneo mbalimbali ya mwili yanayohitajia protini. Huko protini zitaingia kwenye seli za mwili. Ndani ya seli mchakato kwa kuvunjwa vunjwa protini ili kutumiwa zaidi hufanyika. Ndani ya seli mchakato huu jhufanyka kwenye sehemu inayotambulika kitaalamu kama ribosomes
Miili ya wanyama haina uwezo wa kuhifadhi protini kwa matumizi ya baadaye. Hivyo kama mtu atakula protini nyingi, mwili utaibadili protini kuwa fati na baadaye kutumika kutengeneza nishati ndani ya mwili. Na endapo mtu hataweza kupata protini za kutosha mwili utaanda kuangalia maeneo yenye protini ndingi kama misuli, kisha mwili utaanza kuvunja protini iliyomo mule na kuipeleka maeneo mengine na hapa mtua ataanza kukonda na kupoteza nyama na hatimaye kufariki kama hatapata chakula chenye protini.
VYAKULA VYENYE PROTINI
Tunaweza kupata protini kwenye mimea jamii ya mikunde kama kunde na maharagwe. Pia kiasi kikubwa cha protini tunaweza kukipata kwa kula mayai, nyama, samaki, dagaa na maziwa. Pia tunaweza kupata protini kwa kula nafaka kama mchele na nafaka zingine. Ulaji wa mboga za majani unaweza pia kutupatia protini kwa kiasi kidogo. Wadudu kama kukbikukbi, senene na wengineo pia wanaweza kutupatia protini.
Kwa kifupi vyakula vinavyotupatia protini ni pamoja na :-
KAZI ZAPROTINI NA VYAKULA VYA PROTINI MWILINI
Kwa kuwa sasa tunajua vyanzo vya protini sana ni vyemna tukaziona kazi za protini ndani ya miili yetu. Waandishi wengi wamekuwa wakiandika kazi za protini, na kuziorodhesha katika kazinyingi. Lakini katika makala hii itakuletea kazi zilizo kuu za protini.
Kazi za protini mwilini:-
UPUNGUFU WA VYAKULA VYA PROTINI
Kama tulizoona faida za protini ndani ya miili yetu basi pia itambulike kuwa kuna hasara kubwa za kiafya endapo mtu atashindwa kupata protini za kutosheleza ndani ya miili yetu. Hapo chini nitakuorodheshea tu baadhi ya madhara ya kukosa protini ya kutosha:
ULAJI WA PROTINI KUPITILIZA
Kwa upande wa pili ulaji wa protini nje ya kiwango unaweza kuleta athari hasi katika afya ya mlaji. Zifuatazo ni madhara ya kula vyakula vya protini kupitiliza
Je! umeipenda hii post?
Ndio Hapana Save post
Rajabu Tarehe 2024-07-21 13:31:35 Topic: Aina za vyakula Main: Masomo File: Download PDF Share On Facebook or Whatsapp Imesomwa mara 142
Sponsored links
👉1 Kitabu cha Afya
👉2 Kitau cha Fiqh
👉3 kitabu cha Simulizi
👉4 Simulizi za Hadithi Audio
👉5 Madrasa kiganjani
👉6 Sira ya Mtume Muhammad (s.a.w)
Aina za vyakula somo la 4: Vyakla vya wanga yaani carbohydrates
Katika post hii utakwenda kujifunza kuhusu vyakula vya wanga, kazi zake, faida zake na upungufu wake. Soma Zaidi...
Aina za vyakula somo la 61: Faida za kula tikiti
Katika somo hili utakwenda kujifunza faida za kiafya za kula tikiti Soma Zaidi...
Aina za vyakula somo la 35: Faida za kula mbaazi
Katika somo hili utakwend akujifunza faida za kiafya za kula mbaazi Soma Zaidi...
Maina za vyakula somo la 39: Faida za kula maini
Katika somo hili utakwenda kujifunza faida za kiafya za kula mainai Soma Zaidi...
Aina za vyakula somo la 15: Faida za kunywa chai yenyemajani ya chai
Katika somo hili utakwenda kujifunza faida za kiafya za kunywa chai. Hapa tunazungumzia chai yenye majani ya chai Soma Zaidi...
Aina za vyakula somo la 51: Faida za kula papai
Katika somo hili utakwenda kujifunza faida za kiafya za kula papai Soma Zaidi...
Aina za vyakula somo la 30: Faida za kula kungumanga
Katika somo hili utakwenda kijifunza kuhusu faida za kiafya za lula kungumanga Soma Zaidi...
Aina za vyakula somo 21: Faida za kula kabichi
Katika somo hili utakwenda kujifunza kuhusu faida za kiafya za kula kabichi Soma Zaidi...
Aina za vyakula somo la 26: Faida za kula kitunguu saumu - garlic
Katika somo hili utakwenda kujifunza faida za kiafya za kula kitunguu ssaumu - garlic Soma Zaidi...
Aina za vyakula somo la 34: Faida za kula kunde
Katika somo hili utakwenda kujifunza faida za kiafya za kula kunde Soma Zaidi...
Aina za vyakula somo la 41: Faida za kunywa maziwa
Katika somo hili utakwenda kujifunza faida za kiafya za kutumia maziwa kama kunywa ama kula bidhaa zake. Soma Zaidi...
Aina za vyakula somo la 60: Faida za kula tende
Katika somo hili utakwenda kujifunza faida za kiafya za kula tende Soma Zaidi...