Worm katika kompyuta ni nini?
Katika kompyuta, worm ni aina ya programu hasidi (malware) inayojinakili yenyewe na kusambaa kupitia mitandao bila kuhitaji kushikamana na faili au programu nyingine. Tofauti na virusi, worm husambaa haraka zaidi na mara nyingi hutumia mtandao kuenea.
Utangulizi:
Neno worm linapotumika kwenye kompyuta, halimaanishi kiumbe halisi wa ardhini, bali linamaanisha programu mbaya inayoweza kuathiri mifumo ya kompyuta. Worm imepewa jina hili kwa sababu ya uwezo wake wa “kujipenyeza” na “kuenea” kutoka kifaa kimoja hadi kingine, sawa na jinsi mnyoo halisi anavyopenya ardhini.
Maudhui:
1. Maana ya worm katika ICT
-
Ni programu ya kijasusi au uharibifu inayoweza kujinyofoa (self-replicate) na kuenea kupitia mtandao bila msaada wa binadamu.
-
Haitegemei faili mwenyeji (host file) ili kufanya kazi, tofauti na virusi.
2. Jinsi worm inavyosambaa
-
Kupitia barua pepe (email attachments).
-
Kupitia mashimo ya kiusalama (security vulnerabilities) kwenye mifumo ya uendeshaji.
-
Kupitia USB au vifaa vingine vya hifadhi.
-
Kupitia mitandao ya kompyuta (LAN, WAN, Internet).
3. Madhara ya worm
-
Hutumia rasilimali nyingi za kompyuta (CPU, RAM, bandwidth) na kusababisha mfumo kuwa polepole.
-
Inaweza kufunga programu zisizo na ruhusa au kufuta data.
-
Wengine hubeba payload ya ziada kama spyware au ransomware.
4. Mfano wa mashambulizi ya worm
-
ILOVEYOU Worm (2000) – ilisambaa kupitia email na kuathiri mamilioni ya kompyuta duniani.
-
Conficker Worm (2008) – iliathiri mashirika makubwa na serikali kwa kuiba taarifa na kuzuia upatikanaji wa data.
Je wajua (Fact):
Worm ya kwanza iliyoandikwa ilijulikana kama Morris Worm (1988) na ilisababisha takriban 10% ya kompyuta zote zilizokuwa kwenye mtandao wa ARPANET wakati huo kuathirika.
Hitimisho:
Worm katika kompyuta ni tishio kubwa kwa usalama wa mitandao kwa sababu ya kasi yake ya kuenea na uwezo wa kuharibu au kuathiri mifumo bila msaada wa watumiaji. Ulinzi bora wa mtandao na programu za kupambana na virusi ni muhimu ili kuzuia mashambulizi ya aina hii.
Umeionaje Makala hii.. ?
👉1 Madrasa kiganjani 👉2 Bongolite - Game zone - Play free game 👉3 Kitabu cha Afya 👉4 Dua za Mitume na Manabii 👉5 Tafasiri ya Riyadh Swalihina 👉6 kitabu cha Simulizi
Post zinazofanana:
Vipi matoleo ya softawe (version) yanaandikwa
Katika somo hili utajifunza utaratibu unaotumiwa kuweka matoleo kwnye software.
Soma Zaidi...Firewall ni nini kwenye tehama
Katika post hii utakwenda kujifunza maana ya neno firewall
Soma Zaidi...Kwa Nini lugha nyingi za kompyuta zimeanzia Marekani
Post hii utakwenda kujikitabzaidi kujibu swali, hata hivyo itambulike kuwa wengi wa wanasayansi waliohusika kwenye lugha hizi sio wamarekani.
Soma Zaidi...Tofauti ya Developer na Programmer
Katika post hii utakwenda kujifunza kuhusu tofauti ya programmer na developer
Soma Zaidi...Kwa Nini blog nyingi hazina sehemu ya comment
Zani ilikuwa sehemu ya ku comment ni muhimu sana kwenye blog, ila Sasa sehemu hii imeondolewa kwenye blog nyingi. Ni Kwa nini hasa imeondolewa. Post hii itakujibu swali hilo
Soma Zaidi...Virusi ni nini kwenye kompyuta?
Virusi vya kompyuta ni programu hasidi (malware) inayojishikiza kwenye faili au programu halali na kujiendesha pale faili hiyo inapofunguliwa. Virusi vinaweza kuharibu data, kupunguza kasi ya kompyuta, au kusababisha upotevu wa taarifa.
Soma Zaidi...Je AI itauwa ubunifu, ama kudhoofisha taaluma?
Tupo katika kipindi ambacho, tafiti nyingi zinahitajika kuhusu athari za AI kwenye ubunifu na taaluma.
Soma Zaidi...Jinsi ya kuzuia kudukuliwa kwa akaunti yako ya Facebook
Thibitisha akaunti yako kwa hatua za usalama kama kutumia nenosiri imara, kuweka uthibitisho wa hatua mbili (2FA) kwa kutumia authenticator, kukagua matumizi ya vifaa vilivyoingia (logged in devices), kuondoa apps zisizo za lazima, na kuzuia ulaghai (phishing). Hatua hizi zinaongeza sana ulinzi na kupunguza hatari ya kudukuliwa.
Soma Zaidi...Utowauti wa HDD (Hard Disk Drive) na SSD (Solid State Drive)
Katika somo hili utakwenda kujifunza kuhusu HDD (Hard Disk Drive) na SSD (Solid State Drive)
Soma Zaidi...Tofauti ya RAM na ROM
RAM (Random Access Memory) na ROM (Read-Only Memory) ni aina za kumbukumbu kwenye kompyuta au vifaa vya kielektroniki, lakini zina malengo na tabia tofauti.
Soma Zaidi...