CSS - somo la 34: if() Condition katika CSS
Katika somo hili, tutajifunza kipengele kipya kinachoitwa if() function ndani ya CSS, kilichoanza kupatikana kwenye toleo la Chrome 137. Kipengele hiki kinaturuhusu kuandika mantiki ya masharti moja kwa moja kwenye property ya CSS, bila kutumia JavaScript wala media query zilizotawanyika. Tutajifunza pia aina za queries: media(), supports(), na style() pamoja na matumizi yao ya kivitendo kwenye tovuti. Mwisho, tutaeleza kwa kina kuhusu pointer na any-pointer.
📘 Utangulizi
Kwa muda mrefu, CSS haikuweza kuandika masharti (conditionals) kama if au else. Ili kubadili mtindo wa ukurasa kutegemea na mazingira ya kifaa au hali ya elementi, tulilazimika kutumia:
-
Media queries
-
Classes
-
JavaScript
Sasa kwa kutumia if() function, tunaweza kuweka masharti moja kwa moja kwenye property ya CSS, mfano: color, width, background, n.k. Hii inaondoa redundancy na kufanya code iwe safi zaidi.
✅ 1. Muundo wa if() Function
property: if(
condition-1: value-1;
condition-2: value-2;
...
else: fallback-value
);
-
Unaweza kutumia media(), supports(), style()
-
Unaweza kuandika else: kwa fallback kama masharti hayajatimia
✅ 2. Aina Tatu za Condition Zinazotumika
| Aina ya Condition | Maelezo | Mfano |
|---|---|---|
media() |
Inatumia media query | media(min-width: 600px) |
supports() |
Inachunguza kama browser inasapoti feature | supports(backdrop-filter: blur(10px)) |
style() |
Inachunguza thamani ya custom property au attribute | style(--status: success) |
✅ 3. Mifano ya Uhalisia
💡 A. Kuweka Button Size Kutegemea na Aina ya Pointer
button {
width: if(media(any-pointer: fine): 30px; else: 44px);
aspect-ratio: 1;
}
🔸 Maana:
-
Kwenye mouse au stylus: button ni ndogo
-
Kwenye touchscreen (vidole): button ni kubwa
💡 B. Kuweka Theme Kulingana na Dark/Light Mode
body {
background: if(media(prefers-color-scheme: dark): #111; else: #fff);
color: if(media(prefers-color-scheme: dark): #eee; else: #111);
}
🔸 Hii huongeza usability kwa watumiaji wanaopenda dark mode.
💡 C. Kuonyesha Background Color ya Kisasa (OKLCH) ikiwa Inasapotiwa
body {
background-color: if(
supports(color: oklch(0.7 0.185 232)): oklch(0.7 0.185 232);
else: #00aaff
);
}
💡 D. Kuonyesha Ujumbe wa Support Kutumia ::after
body::after {
content: if(
supports(color: oklch(0.7 0.185 232)): "Browser yako inasapoti OKLCH";
else: "Browser yako haijasapoti OKLCH"
);
}
💡 E. Kubadili Muonekano wa Kadi Kulingana na Status
HTML:
<div class="card" data-status="complete">Kazi imekamilika</div>
CSS:
.card {
--status: attr(data-status type(<custom-ident>));
border-color: if(
style(--status: pending): orange;
style(--status: complete): seagreen;
else: gray
);
background-color: if(
style(--status: pending): #fff5cc;
style(--status: complete): #f0fff0;
else: #f7f7f7
);
}
💡 F. Kubadili Font Size kwa Touchscreen
button {
font-size: if(media(any-pointer: coarse): 1.3rem; else: 1rem);
}
📌 Kipengele Maalum: Ufafanuzi wa pointer na any-pointer
✅ 1. pointer
Huchunguza aina ya kifaa kikuu cha kuingiza (primary input).
@media (pointer: fine) { } /* mouse/stylus */
@media (pointer: coarse) { } /* touchscreen ya vidole */
@media (pointer: none) { } /* hakuna pointer: TV, sauti */
✅ 2. any-pointer
Huchunguza aina yoyote ya pointer (hata ikiwa sio ya msingi).
@media (any-pointer: coarse) {
/* kifaa chochote kilicho na touchscreen */
}
📊 Jedwali la Tofauti
| Kipimo | pointer | any-pointer |
|---|---|---|
| Huangalia | Pointer kuu tu | Pointer yoyote kwenye kifaa |
| Mfano | Laptop yenye mouse | Laptop yenye mouse + touchscreen |
| Matumizi bora | Media ya msingi | Fallback ya vifaa vingi |
✅ Hitimisho
if() function ni kipengele cha kisasa kinachofanya CSS kuwa na nguvu zaidi, kwa kuruhusu kuandika masharti moja kwa moja kwenye property. Ukiunganisha na media queries kama pointer na any-pointer, unaweza kubuni tovuti zenye uwezo wa kujibadilisha kwa mazingira ya kifaa kwa usahihi zaidi na kwa mtindo safi.
🔜 Somo Linalofuata:
SOMO LA 35: CSS Custom Functions (@function) – Jinsi ya Kutengeneza Function Zako za CSS
🧠Maswali ya Kujitathmini
-
Ni aina gani ya condition haipo kwenye
if()function?
a) media()
b) supports()
c) style()
d) event() -
pointer: coarseinamaanisha nini?
a) Hakuna pointer
b) Touchscreen yenye stylus
c) Touchscreen ya vidole
d) Mouse -
any-pointer: fineinamaanisha nini?
a) Pointer kuu ni mouse
b) Kuna aina yoyote ya pointer ya usahihi mkubwa
c) Hakuna pointer
d) Screen ni kubwa -
style(--status: pending)hutumika kwa kazi gani?
a) Kuchunguza class
b) Kuchunguza property ya script
c) Kuchunguza thamani ya custom property
d) Kuchunguza screen size -
Faida kuu ya
if()function ni ipi?
a) Hupunguza JavaScript
b) Huongeza SEO
c) Huondoa media queries zote
d) Huongeza padding
Umeionaje Makala hii.. ?
👉1 Simulizi za Hadithi Audio 👉2 kitabu cha Simulizi 👉3 Madrasa kiganjani 👉4 web hosting 👉5 Kitabu cha Afya 👉6 Sira ya Mtume Muhammad (s.a.w)
Post zinazofanana:
CSS - SOMO LA 22: CSS Transition na Animation
Katika somo hili, tutajifunza jinsi ya kuleta miondoko na harakati kwenye tovuti kwa kutumia CSS Transitions na Animations. Hii itasaidia kuboresha muonekano na matumizi ya tovuti.
Soma Zaidi...CSS - SOMO LA 23: Uelewa Zaidi wa CSS Animation na Transition
Somo hili linakuletea ufahamu wa kina juu ya CSS Transitions na Animations, likifafanua vipengele vyake muhimu, matumizi, na namna ya kutumia properties mbalimbali za animation kwa ufanisi katika kurahisisha muonekano na mtumiaji wa tovuti.
Soma Zaidi...CSS - SOMO LA 14: Position Property
Katika somo hili utajifunza kuhusu property ya position katika CSS, ambayo hutumika kuamua jinsi element inavyowekwa ndani ya ukurasa. Tutajifunza aina tano kuu za position: static, relative, absolute, fixed, na sticky.
Soma Zaidi...CSS - somo la 5: Njia tano zinazotumika kuweka rangi kwenye css
Katika somo hili utajifunza aina tano za kuweka rangi kw akutumia css
Soma Zaidi...CSS - SOMO LA 7: Kutumia Fonti (Fonts) kwenye CSS
Katika somo hili utajifunza jinsi ya kudhibiti mwonekano wa maandishi kwa kutumia fonti kwenye CSS. Utajifunza jinsi ya kubadilisha aina ya fonti, ukubwa, mtindo, unene, na mpangilio wa maandishi ili yaweze kuonekana kwa mvuto na usomaji bora.
Soma Zaidi...CSS - somo la 3: syntax za css yaani sheria za uandishi wa css
Katika somo hili utakwenda kujifunza sheria za uandish wa css yaani syntax za css
Soma Zaidi...CSS - SOMO LA 24: CSS Variables (Custom Properties)
Katika somo hili, tutajifunza kuhusu CSS Variables, au Custom Properties. Utajifunza jinsi ya kuunda, kuitumia, na faida za kutumia variables katika CSS ili kuweka msimamizi mzuri wa rangi, ukubwa, na mitindo mingine ya kurudia-rudia.
Soma Zaidi...CSS - SOMO LA 30: CSS Functions – calc(), clamp(), var(), min(), max() na Custom Functions
Katika somo hili, tutajifunza kuhusu CSS functions muhimu zinazotumika kufanya mahesabu, kuweka vipimo vya kisasa vinavyobadilika kulingana na hali ya kifaa, na kutumia variables. Tutazingatia functions kama: calc(), clamp(), var(), min(), max(), na mwishoni tutajifunza jinsi ya kutengeneza custom function kwa kutumia variables.
Soma Zaidi...CSS - SOMO LA 9: Margin na Padding
Katika somo hili utajifunza tofauti kati ya margin na padding, kazi ya kila moja, jinsi ya kuzipima, na jinsi zinavyotumika kudhibiti nafasi ndani na nje ya elementi kwenye ukurasa wa HTML.
Soma Zaidi...CSS - SOMO LA 16: Flexbox Basics
Katika somo hili, utajifunza msingi wa mfumo wa Flexbox unaotumika kupanga elementi kwa usahihi ndani ya kontena. Utajifunza kuhusu display: flex;, pamoja na properties muhimu kama justify-content, align-items, flex-direction, na gap.
Soma Zaidi...